Alerjen veya diğer tetikleyici bir maddenin deriyi tahriş etmesiyle oluşan iltihaplanmaya dermatit adı verilir. Başlıca dört dermatit türü egzama, kontakt dermatit, fotodermatit ve seboreik dermatittir. Dermatitin nedeni çoğu zaman anlaşılmaz; ancak belirtileri hafifletmek için hemen her zaman yapabileceğiniz birşeyler vardır.
Dermatit belirtileri, deride kızarıklık, şişlik, ateş, kaşıntı ve daha ağır durumlarda içi su toplamış kabarcıklar, çatlak ve kanamadır.
- Egzama, bağışıklık sisteminin aşın faal olması sonucu ortaya çıkar, ancak çoğu zaman derideki bu aşın tepkinin nedeni bilinmez. Genellikle yenilen veya teneffüs edilen bir maddeye (aleıjen) karşı alerjik bir tepki olarak başlar. Ailenizin diğer fertlerinde de egzama, astım veya alerjik nezle (“saman nezlesi”)varsa, egzamaya veya diğer alerjik tepkimelere karşı genetik bir eğiliminiz olabilir. Az sayıda da olsa bazı kişiler varis sonrası egzama olur.
- Kontakt dermatitin bir türü nikel, kauçuk lateksi, akrilik polimerler, formaldehit (takma tırnaklarda ve bunların yapıştırıcısında bulunan katkı maddesi) ve Primula (çuha) cinsi bitkiler gibi, aleıjik olmayan kişileri hiç etkilemeyen bir madde ile cildin teması sonucu oluşan alerjik bir reaksiyondur. Diğer bir kontakt dermatit ise normalde yoğun miktarlarda maruz kalındığında veya uzun süre temas halinde deride tahriş yapan bir maddeye karşı oluşan reaksiyondur. Bu maddeler arasında deterjanlar, dezenfektanlar, asitler, potasyum dikromat (deri endüstrisinde kullanılır) ve çimento içindeki kimyasalları sayabiliriz.
- Fotodermatit, cildi ışığa aşırı hassas olan kişilerde görülür. Cilt güneş ışığına maruz kalınca kabarcıklar oluşur, bunların içi su toplar ve kaşınır. Etken maddesi tetrasiklin olan antibiyotikler gibi reçete ile satılan bazı ilaçlar, eğilimi olan kişilerde fotodermatiti tetikleyebilir.
- Seboreik dermatit (buna bazen seboreik egzama da denir) genellikle vücutta yağ bezlerinin çok olduğu tüylü bölgeleri etkiler. Bunun nedeninin bol miktarda sebum (yağ bezlerinin salgısı) üretimine karşı bir tepki mi, yoksa bir mantar enfeksiyonu mu olduğu konusu uzmanlar arasında tartışmalıdır. Kepek veya bebeklerde görülen konak, bu tür dermatitin hafif bir biçimidir.
Korunma
Dermatiti tetikleyen nedeni bilirseniz korunmak için önlem alabilirsiniz.
- Bazı kişiler sigaranın egzamalarını ağırlaştırdığını söyler. Hamilelik sürecinde ve bebek doğduktan sonra sigara içmek bebeğinizin egzama gibi alerıjik reaksiyonlara eğilimli olmasına neden olabilir.
Dermatit
- Stres de dermatiti tetikleyebilir. Bu yüzden, zor bir dönemden geçiyorsanız stresinizi azaltacak ve ona karşı koymanızı sağlayacak stres yönetimi tekniklerine başvurun.
- Uykusuzluk, enfeksiyon, sindirim problemleri, aşın sıcaklık farklan, kuru hava, bazı ilaçlar, fazla şekerli besinler ve rafine karbonhidratlar bağışıklık sistemini zayıflatır ve egzama eğilimini artırır.
- Evlerde, ev tozu akan pisliği ve kedi ve diğer bazı evcil hayvanların tüyleri gibi dermatiti tetikleyen pek çok etken bulunmaktadır.
- Ucuz gümüş ve düşük ayarlı altın alaşımında veya paslanmaz çelik çatal-bıçak, fermuar ve anahtarda bulunan nikel metaline karşı nikel alerjisi bulunan pek çok kişi vardır. Ter, bu alaşımlardan nikeli açığa çıkardığı için sıcak ve nemli durumlar bu tür egzamayı ağırlaştırır.
- Bebeğinizi en az altı ay emzirmek onun egzama olma riskini azaltır. Özellikle ebeveynlerde veya ailenin diğer fertlerinden birinde egzama, astım veya alerjik rinit varsa bu unsur daha da önem kazanır.
Tedavi (Doğal Yöntemler & Bitkisel Çözümler)
Aromaterapi: Bazı uçucu yağlar dermatitin tedavisinde fayda sağlar. Rumi papatyanın antienf-lamatuar özelliği vardır; ıtır çiçeği ve lavanta yağlan yeni deri hücrelerinin gelişmesine yardımcı olur; lavanta ve sandal ağacı yağlan deriyi yumuşatır; ardıç yemişi yağının antiseptik özelliği bulunur (hamilelik sürecinde bunu kullanmayınız).
- Rumi papatya ve lavanta yağlarından ikişer damla ve ıtır çiçeği yağından da bir damla kullanarak ferahlatıcı bir soğuk kompres hazırlayın (yukandaki resme bakınız).
- Deride sızıntı varsa ve nemli ise, beş çay kaşığı basit ve kokusuz bir losyona ikişer damla rumi papatya ve lavanta yağı ile bir damla ıtır yağı katın ve bu karışımı sabah akşam dermatitli deriye sürün.
- İltihaplı ve kuru olan deriye bir damla sandal ağacı yağı, dörder damla lavanta ve ıtır yağı, bir damla ardıç yemişi yağı ve beş çay kaşığı tadı badem yağı veya zeytinyağı gibi soğuk baskı bir bitkisel yağ içeren kanşımdan sürün. Hamileyseniz veya hamile olma ihtimaliniz varsa ardıç yemişi yağı kullanmayın. Bu kanşımı sabah ve akşam kullanın. Stres dermatitinizi azdınyorsa aynı kanşımla omuzlannıza ve boynunuza masaj yapın veya bir arkadaşımz veya eşinizden size masaj yapmasını isteyin.
- Altı çorba kaşığı jojoba yağını dörder damla sandal ağacı, papatya ve çay ağacı yağı ile kanştırın. Banyo suyunuza bu kanşımdan iki çorba kaşığı ekleyin.
- Bebeklerin başında oluşan konak tedavisi için ikişer damla sedir ağacı ve sandal ağacı yağını iki çay kaşığı zeytinyağı ile kanştırın. Kanşımı bebeğin başına yavaş yavaş sürün ve bir gece bırakın. Bu kanşım derideki pullan yumuşatır ve ertesi gün yıkanınca veya hafifçe ovuşturulunca dökülmesini sağlar. Başın tamamen temizlenmesi için tedaviye birkaç gün devam etmeniz gerekebilir.
Beslenme: Alerji veya tahrişe karşı koyabilmesi için cildinizin, sindirim ve bağışıklık sisteminizin ihtiyacı olan besin maddelerinden yiyerek sağlıklı bir şekilde beslenmeye özen gösterin. Buna ek olarak:
- Egzamayı hafifletmek için düzenli olarak suteresi yiyin.
- Birer ölçek pancar suyu, havuç suyu ve su ile hazırlanan meyve suyundan günde bir bardak için.
- Her gün çinko içeren A ve B vitamini kompleksi alın. Bunlar iltihapları dindirmeye yardımcı olur. Flavonoidler ile C ve E vitaminleri de alerjik dermatite iyi gelir.
Bitkisel ilaçlar
- İltihaplı deriyi rahatlatmak için bir tas içine koyduğunuz aynısafa veya kuş otu çayına batırdığınız havluyu sıkın ve bununla kompres uygulayın. Aynısafa çayı iltihabı giderir, kuş otu da kuruyan deriyi nemlendirir ve kaşıntıyı geçirir.
- Hodan yapraklarıyla bir lapa hazırlayın. Bundan az miktarda alarak, üstünde çatlak bulunmayan deriye sü rün. Emzirirken kullanmayın.
- Akıntılı dermatiti tedavi etmek için o bölgeyi labada çayı ile yıkayın.
- Dermatitli bölgeyi içinde havuç kaynatılmış su ile yıkayarak kaşıntısını giderebilirsiniz. Havuçta bulunan beta karoten cilde şifa verir.
- İltihaplı deriyi salatalık suyu ile yıkayarak da rahatlatabilirsiniz.
- Egzama veya sedef hastalığının tedavisi için, sağlıklı besinler satan dükkânlarda bulunan gotu kola tozu ile bir macun hazırlayın ve bunu hastalıklı bölgeye sürün.
Dermatitle Yaşamayı Öğrenmek
Gündelik faaliyetlerinizi yürütme biçiminizde yapacağınız basit değişiklikler dermatit üzerinde genellikle büyük etki sağlar. Aşağıda verilen ipuçlarını günlük rutininize uygulamaya çalışın:
- İltihaplı deriyi tahriş ettiği için yünlü ve sentetik kumaşlardan kaçının. Pamuklu kumaşlardan (tercihen organik) yapılmış giysiler giyin.
- Ev bitkileri ve nem cihazı kullanarak veya kaloriferlere yakın yerlere tas içinde su koyarak evinizin havasını nemlendirin.
- Evinizi fazla ısıtmayın.
Banyo yaparken
- Ellerinizi yıkadıktan sonra daima çok iyi kurulayın.
- Sıcak su bazen dermatiti azdırabildiğinden ılık su ile yıkanın.
- Cildinizi nemlendirmek için küvet suyunuza bir miktar kokusuz banyo yağı katın.
- Yıkanırken, eczaneden alacağınız emülsifiye özelliği olan bir merhem kullanın veya sabun yerine sabun içermeyen bir temizleyiciyi tercih edin.
- Kaşıntıyı durdurmak için küvet suyunuza iki bardak yulaf unu veya iki tatlı kaşığı karbonat katın.
- Banyodan sonra vazelin ve hatta zeytinyağı gibi lanolin içermeyen yumuşatıcı bir krem veya sıvı sürün. Bu, nemin uçup gitmesini, iltihaplı derinin kurumasını ve çatlamasını önler ve aynı zamanda ciltteki bazı doğal yağların yerini tutar.
- Deodorant veya terlemeyi önleyen benzer maddeler derinizi tahriş ediyorsa, bunların yerine karbonat ve/veya mısır nişastası veya ilaçlı bir pudra kullanmayı deneyin.
Ev işi yaparken
- Çamaşır veya bulaşık yıkarken yalnız ılık su kullanın ve lastik (veya lateksli kauçuğa alerjiniz varsa plastik) eldiven giyin. Çamaşırlarınızı deterjan ve yumuşatıcıdan tamamen arındırmak için çok iyi durulayın.
- Ev tozu akarı pisliğine alerjiniz olduğundan şüpheleniyorsanız, evinizdeki havalandırma sistemini geliştirerek, nemli bezle toz alarak, nevresim takımlarınızı yüksek sıcaklıkta yıkayarak ve iyi bir filtreye (“HE-PA”) sahip bir elektrik süpürgesi edinerek ev tozu akarlarını evinizden mümkün olduğunca uzaklaştırmaya çalışın.
Güneş ışığı
Bazı insanlar güneş ışığıyla temas etmeyince dermatitlerinin daha iyiye gittiğini, bazıları ise güneş ışığının dermatitlerine iyi geldiğini söyler. Dermatitiniz varsa ve güneş ışığının iyi geldiğini düşünüyorsanız, güneşin etkisini daha da artırmak için her gün kereviz, yabani havuç veya bir avuç taze maydanoz yiyin. Bu yiyeceklerin içinde ultraviyole ışınların iyileştirici etkisini güçlendiren psoralen adlı maddeler yer almaktadır. Ancak, ultraviyole ışınlarına fazla maruz kalmanın deri kanserine yol açtığının kanıtlanmış bir olgu olduğunu da aklınızdan çıkarmayın. Derinizi daima yanıklara karşı koruyun ve güneş ışınlarının çok kuvvetli olduğu saatlerde güneşte kalmayın.
Ne Zaman Tıbbi Yardım Gerekir?
- Evde uyguladığınız tedaviler dermatitinize iyi gelmezse veya dermatitinizin kötüleşmesine neden olursa.
- Deriniz giderek hassaslaşır veya kızarırsa.
- Deride sızıntı, koku veya kabuklanma olursa.
- Dermatit olan kişi küçük bir çocuksa.